Henryk Sienkiewicz-nasz patron
Henryk Sienkiewicz (1846-1916) – pisarz, publicysta, działacz społeczny, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Urodził się 5 maja 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu, w zubożałej rodzinie szlacheckiej. W 1858 roku został wysłany na naukę do Warszawy. Kształcił się kolejno w trzech gimnazjach; ostatecznie w październiku 1866 roku eksternistycznie zdał maturę. Studiował najpierw w Szkole Głównej, następnie na Uniwersytecie Warszawskim, studiów jednak nie ukończył. Dorabiał w tym czasie jako korepetytor. Od 1868 roku był guwernerem u książąt Woronieckich.
Po raz pierwszy opublikował swój tekst w 1869 roku na łamach „Przeglądu Tygodniowego” (była to recenzja komedii „Nasi najserdeczniejsi”). Jego właściwy debiut literacki przypada jednak na rok 1872, kiedy ogłosił powieść „Na marne”, poświęconą życiu studenckiemu. Jeszcze w tym samym roku wydał także „Humoreski z teki Worszyłły”. W kolejnych latach współpracował między innymi z „Gazetą Polską” i „Niwą”, dla których pisał pod pseudonimem Litwos reportaże, felietony i recenzje. Dał się poznać jako twórca wrażliwy na trudną sytuację chłopów, czego dowodem były nowele takie jak „Szkice węglem”, „Bartek zwycięzca” czy „Janko Muzykant”. W tym czasie ustabilizowało się jego życie rodzinne – w 1881 roku poślubił Marię Szetkiewiczównę, z którą miał dwójkę dzieci.
Dopiero w latach 80. XIX wieku zwrócił się w stronę twórczości „ku pokrzepieniu serc”. Jej owocem była wydawana w latach 1884-1888 „Trylogia”, opowiadająca o zwycięskich epizodach z XVII-wiecznej historii Polski i zogniskowana wokół wzorca Polaka-patrioty i rycerza. Jego ogromny talent, potwierdzany kolejnymi poczytnymi powieściami, jak „Rodzina Połanieckich” (1895), „Quo vadis” (1896) czy „Krzyżacy” (1900) został dostrzeżony przez Szwedzką Akademię, która w 1905 roku uhonorowała go literacką Nagrodą Nobla za „znakomite zasługi jako pisarza epickiego”.
Sienkiewicz przez całe życie wiele podróżował, czego pamiątką były między innymi „Listy z podróży do Ameryki” (1876-1878), „Listy z Afryki” (1891-1892), ale także powieść „W pustyni i w puszczy” (1911). Angażował się także w działalność publiczną i społeczną. Był między innymi współzałożycielem Polskiej Macierzy Szkolnej.
Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Szwajcarii. Osiadł w Vevey koło Lozanny. Zmarł 15 listopada 1916 roku. Osiem lat później jego prochy sprowadzono do Polski.
Opracowała: Katarzyna Kaczocha
Wioletta Olejnik
Dyrektor Szkoły Podstawowej im. Henryka Sienkiewicza w Jaczowie